Hạt dổi

Là vùng đất định cư các dân tộc thiểu số nên Tây Bắc cũng vì mà nổi tiếng với các món ăn đặc trưng của người Thái, người Dao và người Mông. Ẩm thực ở khu vực Tây Bắc đã tạo ra một sức hấp dẫn không thể cưỡng lại đối với khách du lịch từ phương xa, thậm chí là khiến du khách quốc tế thích thú.

Một thành phần góp phần tạo nên hương vị thơm ngon của những món ăn này chính là hạt dổi. Thức hạt được mệnh danh là “vàng đen” Tây Bắc vì giá cao, mà giá trị thơm ngon tuyệt vời.

Hạt dổi là gì?

Hạt dổi là hạt được hái xuống từ trên cây gỗ dổi, gọi là hạt vì hình dáng nhỏ và cứng, thế nhưng đây chính là quả dổi. Vào mùa xuân, khi tất cả những bông hoa rừng bắt đầu nở.

Cây dổi cũng ra hoa, đó cũng là lúc những chùm hoa màu trắng ngà nở trên ngọn cành. Đến cuối tháng 9, hoa nở và hạt dổi đã chín đỏ thì sẽ rụng đầy đất. Đây cũng là lúc người dân Tây Bắc đi tìm hạt dổi rừng về làm gia vị.

Hạt dổi có 2 loại nếp và tẻ. Hạt tẻ lớn hơn thường được bán với giá thấp hơn, vì hạt chỉ thơm nhẹ, thậm chí rất nhiều không có mùi thơm. Những hạt nếp nhỏ hơn vừa khó nhặt vừa thơm, nên được bán với giá cao. Hạt dổi hiện nay có giá rất đắt, khoảng 3 triệu/kg.

Thậm chí vào dịp tết âm lịch, bạn còn bi hét giá tới 5 triệu/kg, nhưng hạt dổi rất hiếm vì khó tìm. Khi hạt dổi rừng được mang về nhà, dân địa phương sẽ bán lại tại chợ vùng cao, hoặc giao bán cho người dưới xuôi với giá rất cao nhưng vẫn thu hút nhiều người mua bởi hương thơm hấp dẫn mà nó mang lại cho mỗi món ăn.

Xem thêm: Đặc sản tương ớt mường khương

Tác dụng của hạt dổi

Gia vị thơm ngon khó cưỡng cho các món ăn Tây Bắc

Các loại gia vị giữ vai trò quan trọng và không thể thiếu để tạo hương vị cho thực phẩm, tăng hương vị, kích thích tiêu hóa. Hạt dổi cũng đóng vai trò như vậy trong văn hóa ẩm thực vùng cao, đặc biệt là trong món ăn của dân tộc Thái.

Trước đây, người Thái ở vùng Tây Bắc đã sử dụng hạt dổi làm gia vị ướp các món ăn truyền thống như thịt bò, thịt lợn gác bếp  và thịt trâu gác bếp – những đặc sản đắt đỏ và ngon trứ danh của họ.

Thậm chí, lạp xưởng của người dân tộc nơi đây cũng được ướp thêm hạt dổi rừng trước khi nhồi, để tạo mùi thơm dậy mũi khi trên bếp lửa. Có thể nói hạt dổi là tinh hoa của ẩm thực dân tộc thiểu số vì công thức nấu ăn chủ yếu là món nướng, lại ướp thêm hạt dổi để tạo mùi.

Ngoài ra, có khá nhiều món ăn cực kỳ phù hợp với loại gia vị này như canh măng hầm với xương bò, rắc thêm hạt dổi nướng. Hạt dổi cũng có thể ướp cùng với thịt vịt quay, thịt ngan, thịt gà để loại bỏ mùi tanh, khi thịt chín mùi thơm bay len lỏi khắp phố phường.

Mặc dù có mùi thơm hấp dẫn, nhưng hạt dổi chỉ có thể được sử dụng lượng vừa phải. Nếu sử dụng quá nhiều sẽ làm cho thức ăn bị đắng và cay, và rất khó ăn. Mỗi món ăn cần phải có cách sử dụng đủ lượng. Việc lạm dụng nó sẽ làm mất đi sự ngon miệng vốn có của hạt dổi.

Thành phần của chẩm chéo – nước chấm nổi tiếng khó cưỡng

Chẩm chéo là sự kết hợp của nhiều loại gia vị Tây Bắc, đặc trưng từ vùng núi Sapa, bao gồm muối, tỏi, ớt, rau thơm và một loại gia vị không thể thiếu là tiêu đen, mắc khén, hạt dổi. “Chẩm” trong tiếng Thái có nghĩa là nhúng, “chéo” là một thứ được làm từ gia vị, khi trộn lẫn với nhau.

Hạt dổi cũng là thành phần của món chấm này. Nước chấm sẽ dậy mùi rau, vị cay của ớt nướng và mùi hăng của tỏi kết hợp với hương vị đặc trưng của tiêu, hạt dổi, mắc khén. Nó mang đến một hương vị độc đáo mà không có loại nước chấm nào khác có được.

Người ta nói rằng mọi món ăn sẽ trở nên khó cưỡng hơn bao giờ hết với món đồ chấm này. Từ thịt luộc, măng luộc đến các loại trái cây chua như xoài, dứa, đào, cóc, khế, nhót,..đều khiến bạn ăn liên tục khi chấm với chẩm chéo.

Hạt dổi rừng ngâm rượu

Hạt dổi có tác dụng chữa bệnh tiêu hóa, xương khớp. Ngoài ra, cũng như các loại đặc sản Sapa khác, nếu bạn bị bong khớp sái khớp, rượu hạt dổi cũng sẽ có tác dụng như mật gấu, hỗ trợ giảm đau và nắn xương. Tuy nhiên, tác dụng của rượu hạt dổi chỉ là xoa bóp ngoài da, chứ không phải để uống.

 

Cách ngâm rượu hạt dổi đơn giản và dễ làm. Bạn chỉ cần mua hạt dổi ngâm rượu, chọn hạt nhỏ, tươi phơi khô rồi đem ngâm với rượu  trắng trong vòng 1 tuần. Cứ 1kg hạt dổi, bạn ngâm với 3 lít rượu trắng.

Hạt dổi đã góp phần truyền tải bản sắc văn hóa ẩm thực của vùng núi Tây Bắc đến với đông đảo các anh em dân tộc gần xa.  Ngoài việc chứng kiến cảnh đẹp của vùng cao, thử ăn loại gia vị này để cảm nhận. Nếu bạn không ăn thử món ăn của người Thái được nêm nếm chút hạt thơm, coi như bạn chưa từng đến vùng này.